کلید تبدیل همانند کلید محافظ جان یکی از انواع کلید و پریزهای برق به شمار می‌رود. نصب کلید تبدیل به‌منظور خاموش و روشن کردن یک مصرف‌کننده مانند لامپ حبابی و ... از دو نقطه مختلف انجام می‌گیرد. در واقع شما بواسطه انواع کلید تبدیل می‌توانید یک لامپ را از دو نقطه متفاوت روشن یا خاموش کنید. از این جهت کلید تبدیل برق برای روشنایی راهروها بکار می‌رود. البته امروزه به دلیل بکارگیری حالت‌های اتوماتیک در راهروهای ساختمانی، کاربرد این نوع کلید و پریز ویرا به حداقل رسیده است.
با این وجود آشنایی با انواع کلید تبدیل، نقشه کلید تبدیل راه پله و نصب کلید تبدیل تک پل همچنان مفید است. این کلید در هرحال همچنان برای آسایش و راحتی کاربران مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این رو در ادامه این مطلب از وب سایت فروشگاه ایران چراغ، قصد داریم به صفر تا صد کلید تبدیل و آموزش نصب و کاربرد کلید تبدیل بپردازیم.
کلید تبدیل چیست؟
این نوع کلید جزو پرکاربردترین تجهیرات برقی بکاررفته در ساختمان‌های تجاری، مسکونی، اداری و صنعتی میباشد. کلید تبدیل برق به‌منظور قطع و وصل جریان یا به اصطلاح خاموش یا روشن کردن لامپ‌ها از دو نقطه بکار می‌رود.
معمولا از انواع کلید تبدیل در راه‌پله‌ها، راهروها، تالارهای عروسی، اتاق‌های دو در، تالارهای برگزاری کنفرانس و سالن‌های بزرگ که دارای خروجی‌های مختلفی هستند، استفاده می‌شود. برای برق کشی ساختمان به نقشه برق نیاز است تا بتوان مطابق با آن محل دقیق پریزها، کلیدها، لامپ‌ها و انواع ترمینال‌ها را مشخص نمود. نصب کلید تبدیل تک پل همانند نصب کلید یک پل، نصب کلید دو پل و ... براساس استانداردها انجام می‌شود. این کلیدها را تقریبا می‌توان مشابه کلیدهای تک پل دانست؛ اما تفاوت‌هایی میان آن‌ها وجود دارد.
انواع کلید تبدیل
این نوع کلید دارای تنوع بالایی است. در زمان نصب کلید تبدیل باید توجه کنید که چه نوع کلیدی را برای چه مکانی بکار می‌برید. درصورتی که قصد خرید کلید تبدیل برق را دارید، باید با انواع آن آشنا باشید. در زیر شما را با انواع این کلید آشنا می‌کنیم:
کلید تبدیل توکار
در ساختمان‌ها نصب کلید تبدیل به صورت روکار و توکار انجام می‌گیرد. در مدل‌های توکار، کلید در داخل قوطی مخصوص و در درون دیوار قرار می‌گیرد.
استفاده از کلیدها و چراغ‌های توکار همانند چراغ توکار اسلیم، چراغ توکار چشمی و پنل فول لایت توکار و ... سبب افزایش زیبایی محیط خواهد شد. اما نصب مدار تبدیل به دلیل کنده‌کاری روی دیوار ممکن است کمی دشوار باشد.
در مدل‌های توکار هیچ سیم‌کشی نمایان نیست و زیبایی محیط بدین ترتیب بیشتر می‌شود.
کلید تبدیل روکار
یکی دیگر از انواع پرکاربرد این تجهیزات، کلیدهای روکار هستند. این نوع کلیدها به سبب نصب به صورت روکار، راه‌اندازی، نصب، تعمیر و عیب‌یابی راحتی دارند. این نوع کلیدها در همه محیط ها امکان نصب دارند و در مدل‌های مختلف کلید و پریز ویرا مدل کریستال، کلید و پریز ویرا مدل آلفا و ... با رنگبندی مختلف وجود دارد.
کلید تبدیل تک پل
این نوع کلید برای روشن و خاموش کردن یک لامپ بکار می‌رود و نمی‌توان از آن برای بیشتر از یک وسیله الکتریکی استفاده نمود. از این کلید در راه‌پله‌ها، راهروها و اتاق‌های کوچک استفاده می‌شود. نصب کلید تبدیل تک پل و مداربندی آن راحت است و برای ساختمان‌های مسکونی و اداری با فضاهای کوچک مناسب است. این کلیدها بادوام و ایمن هستند و دارای هزینه کمی می‌باشند. در واقع هزینه این کلیدها در مقایسه با کلیدها دو پل کمتر است.
کلید تبدیل دو پل
این نوع کلید برای فضاهای بزرگ‌تر بکار می‌رود. از این کلیدها جهت روشن و خاموش کردن بیشتر از دولامپ استفاده می‌شود. بدین ترتیب از این کلیدها در کارخانه‌ها و سالن‌های بزرگ استفاده می‌کنند. عملکرد کلید تبدیل دو پل همانند کلیدهای تک پل است و پیچدگی زیادی ندارد. در مدار کلید دوپل، سیم نول به شکل مستقیم به لامپ متصل می‌شود و سیم فاز نیز به ورودی کلید می‌رود
کاربرد کلید تبدیل چیست؟
همانطور که گفته شد این نوع کلید جهت قطع و وصل کردن یا خاموش و روشن کردن جریان برق در لامپ از دو نقطه مختلف استفاده می‌شود. این نوع کلید اغلب برای محیط و مکان‌هایی که یک ورودی و خروجی دارند (مانند راهرو و اتاق‌ها) بکار می‌رود. برای نمونه شما قصد دارید در زمان بالا رفتن پله‌ها لامپ را روشن نمایید و هنگامی که به انتهای پله‌ها و طبقات بالا رسیدید لامپ را خاموش کنید.
یا اینکه در حیاط‌ها یا سالن‌هایی که دو ورودی و خروجی دارند تصمیم دارید زمان ورود لامپ را روشن و در خروجی هم لامپ را خاموش کنید. این امور با استفاده از مدار تبدیل امکان‌پذیر است.
تفاوت کلید تبدیل و کلید تک پل
کلیدهای تبدیل از لحاظ ظاهر و شکل بسیار شبیه کلیدها تک پل هستند. از همین‌رو برخی از افراد این دو نوع کلید را اشتباه می‌گیرند. سیم کشی مدار تبدیل با کلیدها تک پل و دو پل متفاوت است. نحوه نصب و اتصال‌ها نیز پیچیده‌تر میباشد. تفاوت اصلی بین این دو کلید در تعداد پیچ‌های آن است.
کلیدها یک پل دارای دو پیچ هستند که یکی از آن‌ها برای اتصال به فاز خروجی از کلید و دیگری برای وصل شدن به سیم فاز ورودی بکار می‌رود. اما کلیدهای تبدیل سه پیچ دارند که یکی از آن‌ها مشترک است و با رنگ قرمز و طلایی مشخص می‌شود. دو ترمینال دیگر نیز غیرمشترک بوده و اصولا به رنگ نقره‌ای هستند.
ساختار کلید تبدیل چگونه است؟
این کلیدها به عنوان یکی از پرکاربردترین کلید و پریزها هستند که ظاهری مشابه با کلیدهای یک پل و دوپل دارند. با بررسی دقیق‌تر ساختار درونی و ظاهری این کلید برق می‌توان به این نکته پی برد که از لحاظ ظاهری همانند کلید تک پل و از لحاظ ساختار درونی همانند کلید دوپل هستند. لازم به ذکر است این کلیدها از دو کلید تشکیل شده‌اند. در واقع می‌توان گفت کلید تبدیل برق یک جفت کلید و پریز است که باهم ترکیب شده‌اند. در نتیجه در ساختار ظاهری این کلید، یک اهرم یا پل را مشاهده می‌کنید.
اما در ساختار درونی آن، ساختاری همانند کلید دوپل را خواهید دید. به عبارتی، هر کلید شامل سه پیچ است که یکی از آن‌ها طلایی و دو پیچ دیگر نقره‌ای هستند.
نقشه کلید تبدیل راه پله
برای آموزش نصب و کاربرد کلید تبدیل ابتدا باید نقشه ی کلید معمولی تک پل و بعد از آن کلید دوپل را مشاهده کنید. سپس به نقشه کلید تبدیل راه پله می‌پردازیم. جهت نصب کلید دو پل و نصب کلید تک پل به مقالات مربوطه مراجعه نمایید.
در مدار کلید یک پل، نول به صورت مستقیم به لامپ اتصال داده می‌شود و فاز بوسیله کلید به لامپ می‌رسد.
در مدار کلید دوپل نیز نول به صورت مستیم به لامپ می‌رود. فاز نیز به ورودی کلید می‌رود و در آنجا وضعیت کلید مشخص می‌کند که مدار فاز کدام لامپ‌ها متصل باشد. در نقشه فوق یک از پل‌ها فقط یک لامپ را کنترل کرده؛ در حالی که پل دیگر دو لامپ را کنترل می‌کند.
در تصویر بالا از مدار کلید تبدیل، مشاهده می‌کنید که نول به صورت مستقیم به لامپ اتصال داده شده است. فاز نیز اول به کلید Q1 می‌رود و بعد از آن بسته به وضعیت کلید متوقف شده و یا به کلید Q2 خواهد رفت. درصورت اتصال این کلید، لامپ روشن می‌شود. درصورتی که کلید قطع باشد، لامپ نیز خاموش می‌گردد. خاموش و روشن شدن لامپ E1 نیز هم بستگی به وضعیت کلید Q1 دارد و هم به کلید Q2.
آموزش سیم کشی کلید تبدیل
برای نصب کلید تبدیل، در تصویر زیر مدار این کلید برای شما نمایش داده شده است:
براساس تصویر بالا، به‌منظور سیم کشی مدار تبدیل، نول را باید به صورت مستقیم به لامپ اتصال داد (سیم آبی ). فاز نیز به ترمینال مشترک یکی از کلیدها خواهد رسید (سیم قرمز). دو ترمینال غیرمشترک کلید اول به ترمینال‌های غیرمشترک کلید دوم اتصال میابند (سیم‌های سبز). ترمینال مشترک کلید دوم نیز به عنوان فاز به لامپ‌ها اتصال داده خواهد شد (سیم قرمز). در تصویر زیر نیز حالت‌های دوگانه این کلید نشان داده شده است:
نکته مهم آن است که این مکان وجود دارد که در مدار این کلید به اشتباه سیم فاز به ترمینال‌های غیرمشترک اتصال یابد، که در این حالت اختلال زیر ایجاد می‌شود:
اگر کلید اول در حالت 1 باشد، کلید دوم امکان روشن و خاموش کردن لامپ را دارد؛ اما اگر کلید اول در حالت 2 باشد، کلید دوم این امکان را نخواهد داشت.
لوله کشی سیم کشی مدار کلید تبدیل
برای نصب کلید تبدیل، نصب لوله‌ها همانند زیر انجام می‌شود:
چرا ساختار تک پل در کلید تبدیل بکار نمی رود؟
زیرا با اتصال یک سیم جریان برق فاز انتقال میابد، اما هدف ما تنها انتقال جریان فاز به کلید نبوده و قصد داریم بتوانیم زمان روشن کردن لامپ توسط یک کلید، آن را بوسیله کلید دیگری نیز خاموش کنیم. که این مورد تنها بین دو کلید دو سیم کشی وجود دارد.
انواع کلید تبدیل از لحاظ کاربرد و مدار چیست؟
انواع این کلید از نظر کاربرد شامل معمولی و کلید در مدار صلیبی میباشد. از نظر مدار نیز ان تقسیم‌بندی شامل حرفه‌ای یا صرفه‌ای، استاندارد و صلیبی است.