جعبه فیوز یکی از قسمت‌های مهم در برق ساختمان است که جزء سیستم الکتریکی یک ساختمان بوده و از مدارهای الکتریکی در مقابل اضافه بار یا جریان بیش از حد محافظت می‌کند. انواع جعبه فیوز برق ساختمان شامل تعداد معینی فیوز مینیاتوری می‌باشد که به صورت خودکار جریان برق را در حالت اضافه بار یا هرگونه خطا قطع می‌کند و معمولا برای کنترل و توزیع برق در مکان‌های قابل دسترسی در ساختمان نصب می‌شود. در ورودی ساختمان‌ها جعبه فیوز مدرن به صورت جداگانه برای هر واحد قرار دارد. فیوزهای موجود در انواع جعبه فیوز شیک درصورت عبور جریان بیش از حد با سوختن خود جریان را قطع می‌کنند.
در ادامه این مطلب از وب سایت ایران چراغ بیشتر به انواع جعبه فیوز برق ساختمان، ابعاد جعبه فیوز، قیمت جعبه فیوز برق ساختمان و آموزش نصب جعبه فیوز ساختمان خواهیم پرداخت.
جعبه فیوز چیست؟
یکی از قطعات الکترونیکی مهم در منازل جعبه فیوز (DP) یا تابلو برق انتهایی است که جهت کنترل سیستم‌ها الکترونیکی ایجاد می‌شود. این قطعه شامل مجموعه‌ای از سوکت‌های رشته‌ای می‌باشد. فیوزها در جعبه فیوز به صورت چراغ‌های برق پیچیده شده و هرکدام از مدارها در منازل توسط یک فیوز محافظت می‌شوند. اصولا تابلو برق در ورودی هر واحد ساختمانی برای استفاده در زمان بروز مشکلات الکترونیکی نصب می‌گردد. تمامی واحدها و مصرف‌کننده‌ها از این جعبه تغذیه می‌کنند.
اهمیت جعبه فیوز
انواع جعبه فیوز برق ساختمان یکی از وسایل حیاتی هستند که موجب جلوگیری از ایجاد خسارات جزئی تا بزرگ می‌شوند. هر واحد تجاری یا مسکونی دارای چندین وسیله برقی می‌باشد که در معرض خطرات جریان برق قرار دارند. این وسایل دارای درجه حفاظت هستند و در صنعت برق پیشرفت‌های چشمگیر بشر توانسته تا حد قابل قبولی این نعمت را تحت کنترل بیاورد.
اما بروز عیب و نقص در تاسیسات برقی همواره با ریسک بزرگی همراه بوده و با عدم کنترل برق به سبب این عیوب، خسارات عمده‌ای ایجاد شده است. جلوگیری از خساراتی که همراه با این اتفاقات ناخواسته رخ می‌دهد می‌تواند بیان کننده اهمیت استفاده از این جعبه باشد. اهمیت به استفاده از این قطعه، درجه حفاظت وسایل برقی و استفاده از سیم و کابل نسوز برای حفظ مال و جان انسان بسیار مهم است.
درصورتی که این قطعه و موارد تشکیل دهنده آن به صورت صحیحی اجرا گردند، مزایای زیر را به همراه خواهند داشت:
- عیب یابی آسان‌تر مسیرهای دچار مشکل
- ایجاد امنیت برای تجهیزات برقی و ساکنان
- برق کشی استاندارد و آسان‌تر ساختمان
- امکان کنترل و از مدار خارج شدن مسیر دچار مشکل بدون اینکه در سایر مسیرها جریان توقف کند.
عملکرد جعبه فیوز به چه صورت است؟
یک واحد ساختمانی از مصرف‌کننده‌های الکتریکی مختلفی از قبیل لوازم خانگی برقی، انواع لامپ حبابی، لامپ استوانه ای، لامپ اشکی و شمعی، پنل دور شیشه، پرژکتور و وال واشر و ... تشکیل شده است و مدارهای برق کشی منزل نیز براساس نیاز این تجهیزات به برق طراحی می‌شود. از آنجایی که آستانه بالای ولتاژ و جریان لازم برای هر مدار با مدار دیگر تفاوت دارد، زمانی که مسیر برق یا مدار به سبب اتصال کوتاه یا دیگر موارد دچار overload با شدت جریان می‌شود، میزان جریان عبوری فراتر از حداکثر مقدار تعریف شده رفته و مصرف‌کننده‌های آن دچار مشکل خواهند شد.
حداکثر میزان ولتاژ و جریان عبوری از فیوز مینیاتوری تعریف شده است؛ این بدان معناست که جریان با آمپر یا ولتاژ بیش از حد، توان عبور از فیوز مینیاتوری را ندارد. زیرا د این شرایط با ذوب شدن سیم نازک در فیوز، جریان قطع می‌شود. در جعبه‌ی فیوز ساختمانی اغلب فیوزهایی با قابلیت استفاده مجدد بکار می‌رود.
انواع جعبه فیوز برق ساختمان
کارایی انواع جعبه فیوز برق ساختمان بسته به هدف و نوع فیوزهای بکار رفته در آن‌ها متفاوت است. در زیر به عمده‌ترین انواع آن اشاره می‌کنیم:
جعبه فیوز مینیاتوری
فیوز مینیاتوری یا کلید مینیاتوری برای محافظت از مدار در برابر اتصال کوتاه یا اضافه بار طراحی شده‌اند. با عبور آرام جریان با اضافه بار از فیوز مینیاتوری، دمای نوار متالیکی افزایش یافته و در پی آن انعطاف نوار نیز بیشتر می‌شود. در این حالت با منعطف شدن نوار از حالت عادی، ضامن رها شده و جریان قطع می‌شود.
از طرفی در فیوز مینیاتوری قطعاتی نظیر سولنوید و پلانچر وجود دارد. در زمان اتصال کوتاه مدار، جریان افزایش یافته و به دنبال آن بلانچر به سبب خاصیت الکترومغناطیسی از سولنوید جدا خواهد شد. این اتفاق سبب رها شدن ضامن و به دنبال آن قطعی برق مدا می‌گردد.
جعبه فیوز با فیوز اتوماتیک
فیوزهای مینیاتوری در این مدل جعبه فیوز اتوماتیک هستند و پیشرفته‌تر در مقایسه با فیوزهای ذوب شده عادی می‌باشند. جهت اتصال مجدد برق باید بعد از چند لحظه شستی روی فیوز را فشار داد. مکانیزم عملکرد در این نمونه مبتنی بر المان‌های حرارتی الکترونیکی و مغناطیسی است.
جعبه فیوز کارتریج
در ساختار این نوع جعبه فیوز یک هادی بکار رفته است. هادی درصورت عبور جریان تعریف نشده از مدار به سبب مقاومت در مقابل عبور این جریان گرم و ذوب می‌گردد. فیوزهای موجود در این نوع جعبه فیوز فشنگی بوده و در مدل‌های کندکار و تندکار ساخته می‌شوند. فیوزهای کندکار زمان بیشتری را برای قطع مدار نیاز دارند و برای زمانی مناسب است که نباید اضافه بار با مدت زمان کوتاه سبب قطعی برق شود. این فیوزها نسبت به سایر فیوزها دارای توان کمتری در قطعی مدار هستند و اغلب در واحدهای مسکونی مورد استفاده قرار می‌گیرند. قسمت‌های مهم در فیوزهای فشنگی شامل فشنگی، پایه فیوز و کلاهک است.
نحوه انتخاب جعبه فیوز
درانتخاب یکی از انواع جعبه فیوز برق ساختمان باید به چند فاکتور مهم توجه شود که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
انتخاب فیوز مناسب
در روش انتخاب فیوز مناسب برای ساختمان برای فیوزبندی ساختمان به صورت استاندارد، مواردی باید درنظر گرفته شود:
جریان نرمال مدار
کارشناس برق حداکثر و حداقل جریان مدار را در دمای 25 درجه مشخص می‌کند و ظرفیت فیوز معمولا در مدارهای AC، باید تقریبا 2.35 برابر جریان نرمال مدار باشد.
ولتاژ مدار
بعد از تعیین ولتاژ توسط کارشناس، باید اقدام به انتخاب فیوزی مناسب نمود. ولتاژ فیوز از ولتاژ مدار باید بالاتر باشد تا بواسطه ایجاد مقاومت مطلوب از آسیب به تجهیزات و سیم کشی جلوگیری شود.
حداکثر میزان جریان اتصال کوتاه
در زمان طراحی مدار برق ساختمان توسط مهندس برق، حداکثر جریان عبوری زمان اتصال کوتاه برآورد می‌شود. به‌منظور جلوگیری از انفجار فیوز مینیاتوری در مدار و بروز خطراتی به دنبال آن، آمپر فیوز براساس یک قاعده کلی باید بیشتر از حداکثر آمپر مدار زمان اتصال کوتاه باشد.
دمای محیط
در آزمایشگاه‌ها در دمای 25 درجه سانتی گراد، فیوزهای مینیاتوری آزمایش و ساخته می‌شوند. در انتخاب فیوز مینیاتوری الزامی به توجه به دما نیست و تنها بهتر است که به آن دقت شود. این فیوزها در دماهای بالاتر راحت‌تر و پیش از شرایط بحرانی برق را قطع می‌کنند. از این‌رو بهتر است در مناطقی که هوا گرم است، فیوزهایی با آمپر بالا بکار گرفته شود. همچنین در مناطق سرد نیز این فیوزها در حافظت از ساختمان اطمینان بیشتری را برای شما حاصل می‌کنند.
تعیین بار الکتریکی تمام مدارهای واحد مسکونی
محاسبه تمام بار الکتریکی که به جعبه فیوز متصل می‌شود مهم است و به شما در تعیین آمپراژ مناسب (ظرفیت فعلی) برای جعبه فیوز کمک می‌کند.
تعیین محدوده ولتاژ
باید از سازگاری جعبه فیوز با محدوده ولتاژ مدارهای برق ساختمان اطمینان حاصل کنید. در اغلب مناطق مسکونی، ولتاژ مدارهای برق معمولا 120 تا 240 ولت می‌باشد.
انتخاب نوع جعبه فیوز مناسب
براساس نیاز واحد مسکونی باید نوع جعبه فیوز مناسب را برگزینید که این نیاز به انتخاب درست نوع فیوز دارد.
استاندارد و آموزش نصب جعبه فیوز ساختمان
در آموزش نصب جعبه فیوز ساختمان و استاندارد آن باید به مقررات و دستورالعمل‌های مشخص شده توجه نمود. رعایت استانداردهای آن جهت اطمینان از کارایی و ایمنی سیستم‌های الکتریکی حائز اهمیت است. این استانداردها دارای جنبه‌های مختلفی نظیر رعایت کدهای الکتریکی، اندازه و قرار دادن مناسب فیوزها و استفاده از مواد با کیفیت هستند. در زیر به این استانداردها اشاره می‌کنیم:
محل و ارتفاع نصب جعبه فیوز
این قطعه به آسانی باید در دسترس باشد؛ از این رو باید در سطح یا کمی بالاتر از چشم و در منطقه‌ای با نور مناسب نصب گردد. ارتفاع آن نیز به صورت استاندارد باید 170 سانتی متر از کف بالاتر باشد.
فضای خالی اطراف جعبه فیوز
جهت دسترسی و کارکرد ایمن، برای فضای خالی اطراف جعبه فیوز الزاماتی وجود دارد. وجود فضای خالی در اطراف آن به اندازه 1.5 متر برای نصب کپسول آتش نشانی و علائم هشدار مناسب است.
سیم کشی و حفاظت در برابر جریان اضافه
نصب این قطعه باید با درجه بندی ولتاژ، اندازه سیم مناسب و دستگاه‌های حفاظت از جریان اضافه بار براساس محاسبات بار الکتریکی مشخص شود.
اتصال به زمین
اتصال به زمین این قطعه برای اطمینان از ایمنی و پیشگیری از خطرات الکتریکی بسیار مهم است.
جعبه فیوز از کجا برق می گیرد؟
کابلی با سه رشته از کنتور تامین می‌گردد و سیم‌های فاز وارد جعبه و به فیوز و سپس سیم‌های نول نیز به ترمینال نول اتصال میابد.
ظرفیت فیوزها در جعبه فیوز به چه صورت است؟
توجه به علامت B و C روی این قطعه برای دانستن ظرفیت فیوزها مهم است. برای روشنایی ساختمان از فیوز 12 آمپر، آشپزخانه 16 تا 20 آمپر، هال و پذیرایی 16 آمپر و فیوز محافظ جان و فیوزهای اصلی 25 تا 32 آمپر استفاده می‌شود.
