درجه حفاظت یا استاندارد Ingress Protection) IP) معیاری جهت مشخص کردن میزان مقاومت دستگاه‌های الکترونیکی در مقابل میزان گرد و غبار محیطی و رطوبت است. در دستگاه‌های الکترونیکی به سبب حساسیت بالای بعضی از قطعات به گرد و غبار و رطوبت دانستن درجه حفاظتی محصول و آگاهی از شرایط محیطی محل قرارگیری دستگاه حائز اهمیت است. محصولات روشنایی از قبیل درایور، وال واشر و پرژکتور، لامپ‌ها و ... از جمله کاربردهای درجه حفاظتی یا کد IP است. به بیانی دیگر درجه حفاظت IP عددی دو رقمی و نمایانگر سطح حفاظتی وسیله در برابر اجسام جامد و مایع است. هر اندازه مقدار هر کدام از ارقام درجه حفاظت یا درجه آی پی (IP) بیشتر باشد، حفاظت بیشتر خواهد بود.
درجه حفاظت تجهیزات الکتریکی یا استاندارد IP (آی پی) توسط استاندارد بین المللی EN 60529 (استاندارد بریتانیا BS EN 60529:1992) مشخص می‌گردد. در ادامه این مطلب از وب سایت ایران چراغ به انواع درجه حفاظت IP و جدول درجه حفاظت ip و ... خواهیم پرداخت.
درجه حفاظت یا استاندارد IP چیست؟
آب، خاک و گرد و غبار یکی از دشمن‌های اصلی وسایل الکتریکی به شمار می‌روند و می‌توانند به آن‌ها آسیب زیادی وارد سازند. برای اطلاع راحت‌تر مصرف‌کنندگان نسبت به IP وسایل خریداری شده، کمیسیون بین‌المللی الکترونیکی با تاسیس سیستم طبقه‌بندی توانست میزان مقاومت ابزارهای مختلف را دسته بندی نماید.
این لیسانس جهت محاسبه مقدار مقاومت تجهیزات الکترونیکی در مقابل آب و گرد و غبار بکار می‌رود. درجه حفاظت یا درجه آی پی (IP) مخفف INGRESS PROTECTION است و به معنای حفاظت ورودی می‌باشد.
با این کد می‌توان میزان مقاومت وسایل الکترونیکی را نسبت به گرد و غبار متوجه شد. رقم سمت راست کد IP نمایانگر میزان حفاظت در مقابل مایع و رقم سمت چپ نیز مشخص کننده میزان حفاظت در مقابل ذرات جامد می‌باشد. برای نمونه حمام یک مکان مرطوب است و لامپ انتخاب برای نصب در این مکان باید IP آن بالا باشد و مقاومت مناسبی در برابر رطوبت داشته باشد. برخی لامپ‌ها را می‌توان به صورت کامل در آب فرو و مجددا خارج نمود.
این تجهیزات دارای مقاومت بالایی هستند. محاسبه درجه حفاظت بسیار راحت است و تنها باید به جدول درجه حفاظت ip که در ادامه آورده شده است توجه کنید.
علت استفاده از انواع درجه حفاظت IP
آلودگی‌های وارده بر دستگاه‌های الکترونیکی می‌توانند موجب کاهش عمر مفید و در نهایت خرابی و از کار افتادن کل دستگاه گردند. از جمله این آلودگی‌ها گرد و غبار را می‌توان مثال زد که با ورود به محفظه الکتریکی سبب ایجاد آسیب‌های زیادی می‌شود. گرد و غبار درون پریزها، پریز توکار کابینتی ویرا، پورت‌ها و یا شکاف‌های الکتریکی جمع شده و درصورتی که به مقدار بیش از حد مجاز برسد می‌تواند سبب گرم شدن مدارها و رسانایی گردد.
یکی دیگر از مواردی که اثرات منفی روی تجهیزات الکتریکی دارد، رطوبت است. خیس شدن نیز می‌توان موجب از کار افتادن تجهیزات الکتریکی گردد. همچنین مواد شیمیایی به خصوص تمیزکننده‌ها می‌توانند اثرات مخرب و خورنده‌ای روی تجهیزات الکتریکی داشته باشند.
مفهوم دو رقم در درجه حفاظت تجهیزات الکتریکی IP چیست؟
درجه حفاظت تجهیزات الکتریکی یا استاندارد IP (آی پی) که توسط استاندارد بین المللی IEC 60529 مشخص شده است، شامل دو عدد می‌شود. هر چه این دو عدد بیشتر شود، نمایانگر درجه حفاظت بهتری برای محصول است. درصورت استفاده از رقم صفر، هیچ حفاظتی ارائه نشده است.
هنگامی که اطلاعات کافی برای مشخص کردن درجه حفاظت جمع‌آوری نشده باشد، از حرف X استفاده می‌شود. درجه حفاظت یا درجه آی پی (IP) معمولا به صورت یک عدد دو رقمی مشخص می‌شود که هر کدام از این ارقام دارای مفهوم خاصی هستند:
- رقم اول به معنای میزان مقاومت وسیله الکترونیکی در برابر گرد و غبار است و مقیاس آن میان 0 تا 6 می‌باشد.
- رقم دوم به معنای میزان مقاومت وسیله الکترونیکی در برابر رطوبت و آب بوده و مقیاس آن بین 0 تا 9 می‌باشد.
برای نمونه درجه حفاظتی ip65 بیانگر وسیله‌ای است که برای نفوذ گرد و غبار درجه 6 و برای نفوذ آب و رطوبت عدد 5 دارد. این بدان معناست که این وسیله به صورت کامل در برابر گرد و غبار محافظت می‌شود و در مقابل پاشش آب کم فشار نیز از هر جهاتی مقاومت دارد. از این رو از درجه حفاظتی ip65 بیشتر در چراغ حیاطی و کلید و پریز ویرا مدل بارانی و .. استفاده می‌شود.
در برخی مواقع ممکن است در رتبه بندی IP یک حرف در انتهای درجه حفاظت وجود داشته باشد. این حرف در واقع جهت نشان دادن اطلاعات تکمیلی از استاندارد وسیله بکار می‌رود.
برای نمونه درجه ip55 قابلیت حفاظت از گرد و غبار و فوران شدن آب را دارد و IP55W نمایانگر حفاظت در مقابل گرد و غبار و فوران آب در برابر آب و هوای مرطوب است. در انواع درجه حفاظت IP عدد میان 44 تا 65 برای استفاده در فضاهای عمومی و داخلی در فضای باز بکار می‌رود. هر چیزی کمتر از درجه حفاظتی IP44 تنها در داخل خانه بکار می‌رود.
انواع درجه حفاظت IP متدوال
در زیر به رایج‌ترین درجه حفاظتی‌های مورد استفاده اشاره می‌کنیم:
- IP00:این درجه حفاظت نمایانگر آن است که هیچ محافظت خاصی در مقابل نفوذ اشیا و یا تماس تصادفی و آب ندارد.
- IP20:این IP در برابر نفوذ اجسام خارجی بزرگتر از ø 12 میلی‌متر و تماس مقاوم است؛ اما محافظت خاصی در مقابل آب ندارد و عموما برای چراغ‌های داخلی بکار می‌رود.
- IP23: این IP در مقابل نفوذ اجسام خارجی بزرگتر از ø 12 میلی‌متر مقاوم است؛ در برابر فوران آب در هر زاویه تا 60 درجه نسبت به عمود محافظت می‌کند.
- IP40: این IP در مقابل نفوذ اجسام خارجی بزرگتر از ø 1 میلی‌متر محافظت دارد و محافظت خاصی در مقابل آب از خود نشان نمی‌دهد.
- IP44: این درجه حفاظتی در مقابل نفوذ اجسام خارجی بزرگتر از ø 1 میلی‌متر محافظت دارد. همچنین در برابر پاشش آب، محافظت آن به صورتی است که هر ترشحی از هر جهت به محصول، اثر مخربی وارد نمی‌کند و برای روشنایی عمومی حمام استفاده می‌شود.
- IP54: محافظت در مقابل نفوذ گرد و غبار و فوران آب از هر جهت.
- IP65: درجه حفاظتی ip65 تضمین کننده مقاومت نورگیر در برابر گرد و غبار است. همچنین این IP در برابر جت‌های بزرگتر آب و فوران محافظت می‌گردد. برای نمونه برای در نزدیکی دوش، حمام و در محوطه‌های باغ و فضای باز و دور استخرها مناسب است.
- حفاظت IP67 یا IP68: حفاظت IP67 نمایانگر محافظت در مقابل گرد و غبار و غوطه وری برای 30 دقیقه است. برای نمونه، مناسب برای فضاهای نزدیک به حمام یا دوش است. همچنین IP68 نمایانگر محافظت در مقابل گرد و غبار و غوطه‌وری بیشتر از 30 دقیقه بوده که آن را به‌منظور استفاده در داخل استخر یا وان حمام بکار می‌برند.
میزان محافظت چراغ هایی با درجه حفاظت IP42 چیست؟
از چراغ‌های LED با این IP برای جلوگیری از ورود حشرات به داخل چراغ استفاده می‌شود. این چراغ‌ها امکان مقاومت در برابر چند قطره آب را دارند.
چراغ های IP44 برای چه مکان هایی بکار می رود؟
از چراغ‌های IP44 برای حمام‌ها، سرویس بهداشتی و محوطه‌های باز و در کل کاربردهایی که در معرض مستقیم آب می‌باشند می‌توان استفاده نمود.