سیم و کابل نسوز (Fire Resistant Cable) یکی از بخش‌های مهم در ساختمان‌سازی و صنایع هستند. انواع سیم نسوز و کابل سیلیکونی نسوز در جهت حفظ مال و جان انسان و فراهم کردن ایمنی مورد نیاز در مقابل آتش سوزی استفاده می‌شوند. از کابل و سیم مفتول نسوز در صنایع مختلفی نظیر مس، فولاد، پتروشیمی، نفت و گاز، صنایع روشنایی، شیمیایی، و ... استفاده می‌شود. از آنجایی که آتش و خسارات ناشی از آن یکی از محتمل‌ترین اتفاقاتی هستند که خسارات جبران‌ناپذیری به دنبال دارند، شرکت‌های گوناگون اقدام به تولید تجهیزات مقاوم در برابر آتش کرده‌اند. در این راستا در زمینه روشنایی نیز سیم و کابل نسوز همانند کلید محافظ جان یکی از محصولات پراستفاده هستند.
درصورتی که تصمیم به خرید و اطلاع از قیمت کابل نسوز سیلیکونی و سیم نسوز را دارید بهتر است ابتدا با ویژگی‌های این محصولات آشنا شوید. در ادامه این مطلب از سایت ایران چراغ، به برخی از ویژگی‌های سیم و کابل نسوز اشاره می‌کنیم.
کابل نسوز چیست؟
کلمه نسوز در سیم و کابل نسوز بدان معنا نیست که این محصولات هیچگاه آتش نمی‌گیرند؛ بلکه منظور این است که این محصولات در برابر آتش و حریق مقاومت بسیار بالایی دارند. کابل نسوز، در واقع کابلی است که در دماهای بالا ناشی از حریق از خود مقاومت نشان داده و با آتش سوزی همچنان به کار خود ادامه می‌دهد. در واقع در حین آتش سوزی و دماهای بالا مشکلی در جهت عبور جریان با استفاده از کابل نسوز بوجود نمی‌آید.
از این نوع کابل‌ها معمولا در مکان‌هایی با درجه حرارت بالا و گرم استفاده می‌شود؛ تا بتوان در این مکان‌ها احتمال گسترش حریق را به حداقل میزان ممکن رساند. کابل‌های نسوز علاوه بر مقاومت در مقابل آتش در برابر شرایط جوی نامناسب، مواد شیمیایی، روغن‌ها، اشعه ماوراء بنفش و .. نیز مقاوم هستند.
سیم نسوز چیست؟
سیم‌های نسوز، به سیم‌هایی می‌گویند که در برابر حرارت مقاوم هستند. معمولا جنس روکش هادی الکتریکی سیم‌های نسوز از جنس سیلیکونی می‌باشد. استفاده از سیم‌هایی با جنس PVC در کشورهای توسعه یافته به سبب نداشتن امنیت در زمان آتش سوزی منسوخ شده‌اند. سیم مفتول نسوز با روکش PVC در دمای برابر با 90 درجه سانتی‌گراد و سیم نسوز با روکش سیلیکونی یا فایبرگلاس در دمای برابر با 750 سانتی‌گراد در برابر حرارت آتش می‌گیرند.
سیم‌هایی که در برابر حرارت مقاومت و تحمل بالایی ندارند نیز سیم معمولی یا قابل اشتعال گفته می‌شود.
تفاوت سیم و کابل
در صنعت برق و روشنایی سیم و کابل نسوز از اصطلاحات پرکاربرد به شمار می‌روند. یکی از تفاوت‌های اصلی بین سیم و کابل این است که سیم یک هادی جریان منفرد بوده؛ درحالیکه کابل گروهی از هادی‌ها می‌باشد.
سیم‌ها در واقع جزئی از کابل‌ها هستند و دارای دامنه استفاده وسیع‌تری می‌باشند. البته نباید مفهوم چند هادی داشتن و چند رشته‌ای بودن را باهم اشتباه گرفت.
در واقع سیم می‌تواند یک یا گروهی از رشته‌های رسانا باشد. این در حالی است که کابل دارای دو یا چند رشته سیم عایق بوده که به طور مجموع داخل یک پوشش پیچیده می‌شوند. بعلاوه برخی از کابل‌ها نظیر کابل فشار قوی تک رشته‌ای می‌باشند. کاربرد سیم تحمل بار الکتریکی و انتقال سیگنال است. از کابل‌ها نیز در حمل سیگنال‌های برق و مخابرات و انتقال نیرو استفاده می‌شود.
انواع سیم نسوز و کابل نسوز
انواع سیم نسوز شامل سیم نسوز با پوشش PVC، سیلیکونی و سیم دو روکش نسوز می‌شوند. سیم‌های با روکش PVC دارای تحمل حرارتی بالایی نیستند و در دمای 180 درجه به احتراق نزدیک می‌شوند.
سیم نسوز سیلیکونی یکی از پرکاربردترین انواع سیم نسوز است که در دمای 200 درجه برای مدت زمان زیاد و در دمای 250 درجه برای مدت زمان کوتاه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
یکی دیگر از انواع سیم نسوز، سیم دوروکش نسوز است که علاوه بر پوشش اولیه دارای یک پوشش ثانویه نیز است که از جنس فایبرگلاس بوده و سبب شده تا این سیم قدرت تحمل دما را تا 750 درجه داشته باشد. درحالت کلی سیم و کابل نسوز (Fire Resistant Cable) دارای انواع مختلفی در بازار هستند که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- کابل قدرت
- کابل کنترل
- کابل نسوز اعلام حریق
- کابل فشار قوی
- کابل ابزار دقیق
- سیم و کابل جرقه زن
- سیم دو روکش بافت
کاربرد سیم و کابل نسوز چیست؟
در بین هدف استفاده از سیم و کابل نسوز می‌توان گفت این محصولات مقاوم در برابر شعله، با هدف نگهداری و حفظ عملکرد طبیعی دستگاه‌های گوناگون در زمان آتش سوزی در مکان‌های حساس ایجاد می‌شوند.
استفاده از سیم و کابل نسوز در جلوگیری از بروز حوادث، خسارات جانی و مالی و همچنین هزینه‌های اضافی کمک می‌کند. معمولا کابل نسوز اعلام حریق در جهت اطفاء حریق در سیستم‌های حفاظتی و کنترل و سیستم‌های اعلام حریق، ارتباط صوتی و هشدار حریق در مکان‌هایی با دمای بالا بکار گرفته می‌شود.
ساختار سیم و کابل نسوز باید به صورتی باشد که بعد از آتش سوزی، بتوانند همچنان به انتقال برق ادامه دهند و سیگنال‌های هشدار و کنترلی مختلفی برای فرار انسان و امکانات اطفای حریق را آغاز کنند.
در صنایع روشنایی نظیر انواع لامپ حبابی، لامپ هالوژن جیوتن، لامپ سفینه ای، چراغ خطی، چراغ سقفی توکار و ریسه ال ای دی و ... سیم نسوز کاربرد فراوانی دارد. در زیر به برخی دیگر از کاربردهای سیم و کابل نسوز اشاره می‌کنیم:
- صنایع پزشکی
- واگنهای راه آهن
- صنایع فولاد سازی
- صنایع خودروسازی
- سیستم‌های اعلام حریق
- هیترهای الکتریکی
- صنایع کشتی سازی
- استفاده در موتورها، ترانسفورماتورها و ژنراتورها
- در تمام صنایعی که کوره ها را بکار می‌برند.
- سیم کشی هواپیماها و صنایع در ارتباط با هوا و فضا
- صنایع نفت، گاز، پالایشگاهی و پتروشیمی
- طراحی تجهیزات آزمایشگاهی، کنترل و اندازه گیری
- ساخت انواع وسایل خانه نظیر ماکروفر، اجاق گاز،بخاری های برقی، جاروبرقی و…
- سیم کشی مناطق حساسی همچون بیمارستان‌ها، دانشگاه‌ها، مجتمع‌های تجاری بزرگ، هتل‌ها و…
ویژگی های سیم و کابل نسوز
ویژگی‌های سیم و کابل نسوز یکی از موارد مهم در رابطه با این نوع سیم و کابل‌ها هستند که در شناخت کاربردهای آن‌ها در صنایع مختلف بسیار موثرند. از این رو در زیر به برخی از ویژگی‌های سیم و کابل نسوز اشاره می‌کنیم:
- مقاومت در برابر خورندگی
- عایق بودن در مقابل رطوبت بالا
- جلوگیری از انتشار شعله
- مقاومت در برابر تغییرات دمایی
- شکل پذیری بالا ضمن حفظ پایداری سیم و کابل
- فاقد گازهای کشنده یا سمی هالوژن
- مقاوم در مقابل حریق در دمای 60- تا 250 سانتی‌گراد
- استفاده از محافظ یا شیلد در ساختمان سیم و کابل
- مقاومت در برابر اشعه های مادون قرمز، ماوراءبنفش و گاما
- مناسب برای استفاده در صنایع غذایی و پزشکی ( به علت عدم رشد قارچ و باکتری در مواد سیلیکونی)
مزایای استفاده از سیم و کابل نسوز
استفاده از سیم و کابل نسوز به دلیل ویژگی‌ها و مزایای آن‌ها بسیار کاربرد دارد. از این رو در ادامه به برخی از مزایای استفاده از سیم و کابل نسوز اشاره می‌کنیم:
- نارسایی الکتریسیته
- کم دود بودن
- عاری بودن از هرگونه گازهای اسیدی
- مقاومت بالا در برابر برودت هوا
- مقاومت بالا در مقابل رطوبت بالا و مقاومت در مکان‌های خشک
- مقاومت بالا در مقابل شدت جریان ناشی از ولتاژ بالا
- مقاوم در مقابل روغن‌هایی با وزن مولکولی بالا
- انعطاف پذیری بالا جهت نصب آسان و حفظ پایداری جریان
معایب استفاده از سیم و کابل نسوز سیلیکونی چیست؟
عدم امکان بازیافت در محیط زیست و قیمت بالا به نسبت سیم و کابل نسوز PVC از جمله معایب سیم و کابل نسوز سیلیکونی به شمار می‌رود.
چه عواملی در انتخاب نوع سیم و کابل نسوز مهم است؟
در زمان خرید این محصولات باید به ولتاژ کار، محیط مورد کاربرد، دمای محیط، بازه زمانی کارکرد و کاربرد سیم توجه نمود.