فهرست مطالب
Toggleلامپ یووی (uv) یا فرابنفش کاربردهای گسترده و متنوعی در زمینههای مختلف دارد و از این جهت به عنوان یکی از مدلهای محبوب لامپ به شمار میرود. انواع مختلف لامپ uv با ایجاد امواج الکترومغناطیسی با طول موجی بلندتر از اشعه ایکس و کوتاهتر از نور مرئی، قابلیتهای بخصوصی به انسان دادهاند.
کاربرد لامپ ماورا بنفش در زمینههای بهداشت و پزشکی رواج یافته است و طیف سنجی UV نیز در تحقیقات علمی کاربرد فراوانی دارد. انواع لامپ uv شامل UVB، UVC، UVA و فلورسنت هستند که هر کدام دارای ویژگیهای مختلفی میباشند.
لامپ یووی ماورا بنفش انرژی الکتریکی را به نور از نوع اشعه فرابنفش تبدیل میکند. این لامپها قادرند اشعه فرابنفش را در بازههای گوناگونی از نظر طول موج ایجاد کنند تا قابل مشاهده باشد.
در ادامه این مطلب از وب سایت فروشگاه ایران چراغ قصد داریم به مفهوم لامپ UV و کاربرد لامپ ماورا بنفش در زمینههای مختلف نظیر آزمایشگاهها، پزشکی و صنعت و .. بپردازیم.
اشعه uv یا نور یو وی چیست؟
اشعه فرابنفش یا UV نوعی موج الکترومغناطیسی است که طول موج آن بین 10 تا 400 نانومتر میباشد. این اشعه از لحاظ طول موج از نور مرئی کوتاهتر و از پرتو ایکس بلندتر است. درواقع انرژی این اشعه از پرتو ایکس کمتر و در عین حال از نور مرئی بیشتر است. اشعه یووی از نور خورشید سرچشمه میگیرد و شامل 10% از همه امواج منتشر شده از سطح خورشید میباشد. این اشعه را در زمان جوشکاری با قوس الکتریکی نیز میتوان مشاهده کرد.
اشعههای ماوراءبنفش جزو اشعههای نامرئی هستند که امکان مشاهده آن توسط انسان وجود ندارد. اگرچه امکان مشاهده آن توسط چشم ما وجود ندارد، اما طیف رنگی آن به بعد از بنفش مربوط است و از همین رو آن را با نام فرابنفش یا ماوراءبنفش میشناسند. در پاسخ به سوال نور یو وی چیست؟ میتوان گفا نور یووی با نور معمولی تفاوت زیادی دارد.
این نور با ویژگیهای خاص خود در حوزههای مختلفی مانند مصارف تجاری و تبلیغات استفاده میشود. برای تولید این اشعه، لامپهای مخصوصی نظیر لامپ یا پرژکتور رشد گیاه و لامپهای سیاه یا گازی بخار جیوه بکار میروند که از نظر علمی با لامپ حبابی، لامپ استوانه ای و دیگر لامپهای LED خانگی متفاوت هستند.
لامپ UV چیست؟
لامپ یووی ماورا بنفش یا لامپ UV نوعی لامپ است که نور فرابنفش ایجاد میکند. این نوع لامپ برای تولید نور، اشعه فرابنفش با طول موجی کمتر از نور مرئی را بکار میبرد. لامپ یووی انرژی الکتریکی را به اشعه فرابنفش تبدیل میکند. امروزه از این نوع لامپ در گندزدایی و برای از بین بردن میکروبها و جرم کشی استفاده میشود. این لامپ دارای بازدهی و مقاومت بالایی است و انواع مختلفی دارد. در زیر به برخی از مشخصات لامپ UV اشاره میکنیم:
- طول موج نور تولیدی توسط لامپ یووی ماورا بنفش بین 10 تا 400 نانومتر در محدود فرابنفش است.
- برای ضدعفونی کردن سطوح و ابزارها، تصفیه آب و هوا و درمان بیماریهای پوستی و ... استفاده میشود.
- با انرژی بالای خود امکان از بین بردن ویروسها، باکتریها و دیگر میکروارگانیسمها را دارد.
- قرارگیری طولانی مدت در معرض اشعه یووی برخلاف سایر نور لامپهایی مانند لامپ هالوژن جیوتن و .. برای بدن خطرناک است.
- در برخی از انواع مختلف لامپ uv از لایهای محافظ به منظور جلوگیری از سوختگی چشم و پوست استفاده میشود.
کاربرد لامپ ماورا بنفش یا لامپ یو وی چیست؟
این نوع لامپ در پزشکی و صنعت دارای کاربردهای وسیعی است. لامپ UV در صنعت پزشکی به دو دسته سرد و گرم تقسیم میگردد. در ادامه به کاربرد لامپ ماورا بنفش اشاره میکنیم:
- جلوههای ویژه سینما و بوجود آوردن رنگهای بک لایت همانند پرژکتور بلک لایت
- استفاده در تحقیقات علمی مربوط به نجوم و ستاره شناسی
- کاربرد در ضدعفونی عفونتهای پوستی و زخمها
- استفاده به عنوان تله برای از بین بردن حشرات
- تسریع رسوب و جذب کلسیم در استخوان سالخوردگان
- از بین بردن ویروسها، میکروبها و باکتریهای موجود در آب
- استفاده در درمان بیماریهای پوستی همانند لک، اگزما، پسوریازیس
- استفاده به عنوان ابزار ضدجعل برای بررسی اسناد، تست اسکناس در بانک و نسخههای قدیمی کتاب و جواهرات و ...
- داروسازی، استریلیزه کردن و کاربرد در آزمایشگاهها
معرفی انواع لامپ uv
انواع لامپهای UV دارای کاربردها، شار نوری و ویژگیهای خاصی هستند. هر نوع از این لامپها بسته به ابعاد و سرپیچ، قیمتی متفاوت دارند. در ادامه به انواع لامپ UV اشاره میکنیم:
لامپ یووی فلورسنت
این نوع لامپ UV دارای تکنولوژی همانند لامپ مهتابی و فلورسنت است. تفاوت این نوع لامپ با لامپ فلورسنت در نوری است که بعد از عبور از جریان و بخار شدن جیوه به رنگ بنفش بازتاب میشود.
لامپ UVA
این نوع لامپ یووی که به آنها BLB نیز گفته میشود، از پرکاربردترین انواع لامپ UV هستند که در صنایع مختلفی مانند نساجی، پزشکی، شیمایی و... بکار میروند. لامپ UVA باندی از اشعههای فرابنفش است که دارای طول موج بلندی میباشد.
لامپ UVB
این لامپ یووی بیشتر در صنعت پزشکی برای درمان بیماریهای پوستی بکار میرود. اشعه لامپ UVB با طول موج کوتاهتر برابر با 280 تا 315 نانومتر بهمنظور درمان بیماریهایی همانند اگزما و پسوریازیس مفید میباشد.
لامپ UVC
این لامپ یووی ماورا بنفش برای از بین بردن باکتریها، ویروسها و میکروبها و ... در سیستمهای گندزدایی و تصفیه استفاده میشود. لامپ UVC با تولید اشعه با طول موج کم بین 100 تا 280 نانومتر به منظور تجزیه ویروسهای ریز بکار میروند. کارکرد این لامپ یووی (uv) مشابه با لامپهای فلورسنت است.
مضرات لامپ یووی ماورا بنفش چیست؟
خطرات و معایب استفاده از لامپ یووی ماورا بنفش شامل موارد زیر است:
• آسیب به چشم: اشعه لامپ UV موجب آسیب جدی به قرنیه چشم شده و احتمال دارد منجر به کوری یا التهاب شود.
- پیری زودرس پوست: تابش مداوم نور یو وی سبب از بین رفتن کلازن و الاستین پوست شده و چین و چروک زودرس ایجاد میکند.
- سوختگی و التهاب پوست: قرارگیری در معرض نور یووی در طولانی مدت موجب سوختگی شدید، قرمزی، خارش و التهاب پوست میشود.
- سرطان پوست: تماس طولانی با لامپ UV احتمال ابتلا به سرطان پوستی مانند ملانوم را زیاد میکند.
- ضعف سیستم ایمنی: اشعه لامپ UV روی سیستم ایمنی بدن اثر گذاشته و سیستم دفاعی بدن را ضعیف میکند.
از این رو استفاده از انواع لامپ یووی ماورا بنفش مانند لامپ یو وی 1000 وات و ... باید با رعایت نکات ایمنی و احتیاط همراه باشد.
نکات ایمنی در استفاده از لامپ UV
در زمان استفاده از لامپ UV برای جلوگیری از خطرات احتمالی باید نکات ایمنی را رعایت نمایید. در ادامه به برخی از نکات ایمنی مهم در استفاده از انواع مختلف لامپ uv اشاره میکنیم:
- محافظت از چشم: به هیچ وجه مدت زمان طولانی به صورت مستقیم به نور یووی نگاه نکنید. از عینکهایی با قابلیت محافطت در برابر اشعه یووی استفاده نمایید.
- محافظت از پوست: تا حد امکان از تماس مستقیم با نور یووی دوری کنید. اگر لامپ UV به صورت مستقیم روی پوست اثر میگذارد (مانند درمان بیماری پوستی) اما باید از کرم یا محافظتهای دیگر برای محافظت از پوست استفاده نمایید.
- محافظت در محیط کار: در محیط های کاری که لامپ یووی ماورا بنفش در آن استفاده میشود باید از تجهیزات و لباسهای مخصوصی استفاده شود.
- دوری از تماس با مواد آلوده: این لامپها احتمال دارد باعث نشت یا انتشار مواد آلوده شوند. بنابراین از تماس مستقیم با این مواد پرهیز کنید.
- اطمینان از سلامت لامپ: شما باید به صورت دورهای لامپهای یووی، انواع لامپ حبابی و ... را بررسی کنید. در صورت خرابی نیز اقدام به تعمیر یا تعویض آنها نمایید.
- حتما به دستورالعملهای ایمنی تولیدکننده توجه نموده و برآن اساس عمل کنید.
آیا امکان نگاه کردن به نور یووی با چشم غیرمسطح وجود دارد؟
خیر زیرا برخورد امواج فرابنفش به چشم میتواند آسیب جدی به چشم شما وارد کند.
آیا می توان از لامپ UV برای پخت و پز استفاده کرد؟
این لامپها برای پخت و پز سریع در رستورانها و .. کاربرد دارند. اشعه یووی میتواند غذا را به صورت سریع و یکنواخت گرم کند. البته این لامپها در سایر بخشهای آشپزخانه و نورپردازی آن نظیر هالوژن با فریم هالوژن استفاده نمیشود.