بی متال یکی از تجهیزات برقی و الکتریکی است که در عملکرد مناسب دستگاههای الکترونیکی و تابلو برقها نقش بسیار ویژهای دارند. این قطعه نقش یک محافظت کننده در وسایل برقی ایجاد میکند و با کنترل دما از ایجاد خطرات احتمالی جلوگیری میکند.
در ادامه این مقاله از فروشگاه ایران چراغ درباره این وسیله محافظت کننده بسیار مهم برای شما صحبت کرده و درباره تفاوت آن با جعبه فیوز نیز برای شما صحبت میکنیم. شما میتوانید با مطالعه مقالههای مرتبط از دیگر وسایل و تجهیزات الکتریکی مانند سیم ارت، سیم فاز و نول و… نیز اطلاعاتی را به دست آورید. تا پایان همراه ما باشید.
بی متال چیست؟
یکی از قطعههای پرکاربرد در دنیای برق و الکترونیک وسیلهای به نام بی متال است که برای حفاظت از موتورها در برابر اضافه بار و جریان الکتریکی مورد استفاده قرار میگیرد. این وسیله نامهای متفاوت دیگری را مانند رله حرارت، رله اضافه بار و… نیز دارد. کارکرد بی متال بر حسب اختلاف ضریب انبساط طولی دو فلز به کار رفته در آنها متفاوت است و مقدار خمیدگی آنها نیز متناسب با تغییرات دما متغیر است.
بی متال چگونه کار میکند؟
بی متالها یا همان رله حرارتی از دو فلز تشکیل شده است که یکی از این فلزها ضریب انبساط طولی بیشتری نسبت به دیگری دارد. فلزهای بی متال بر اثر عبور جریان الکتریکی از آنها گرم شده و طول آنها افزایش پیدا میکند. به دلیل اینکه انبساط طولی در این فلزها با یک دیگر متفاوت است، هر دو فلز به طرف فلزی که انبساط طولی کمتری دارد خم شده و سپس مسیر عبور جریان کنتاکتها باز شده و مدار دستگاه مورد نظر قطع میگردد. در واقع هر چقدر جریان در مدار بیشتر باشد خمیدگی این فلزها بیشتر شده و سبب قطع جریان الکتریکی در مدار دستگاه میشود. همین امر سبب محافظت از وسایل الکتریکی خواهد شد.
کاربرد بی متال
این وسایل همانطور که در قبل برای شما بیان کردیم، یکی از وسیلههای مهم در سیستمهای الکتریکی است و وسیلهها را در برابر بار الکتریکی اضافی محافظت میکند. این قطعه در تمامی تابلوهای برق و سیستمهای برقی متنوع مورد استفاده قرار میگیرد. اما کاربردهای دیگری نیز دارد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.
- حافظت از دستگاه در برابر جریان الکتریکی اضافه: زمانی که جریان عبوری از مدار یک وسیله بیش از حد اندازه و توان آن مدار باشد طبق فرمول جریان الکتریکی بار الکتریکی بر روی مدار دستگاه نیز افزایش پیدا کرده و در صورت عدم قطع جریان الکتریکی امکان آتش سوزی و انفجار دستگاه وجود دارد. افزایش جریان حرارت را در بی متال افزایش داده و با خمیدگی آن جریان مدار قطع میگردد.
- تاخیر زمانی در عملکرد: یکی از ویژگیهایی که بی متالها دارند تاخیر در عملکرد آنها است. این تاخیر سبب میشود تا در صورت ایجاد نوسان در جریان الکتریکی، مدار به کار خود ادامه دهد، در غیر اینصورت سبب قطع شدن جریان و خاموش شدن مدار برق میشود.
البته این نکته قابل بیان است که علاوه بر تابلوهای برق رلهای حرارتی در وسایل دیگری مانند موتور های الکتریکی، کنترل درجه حرارت اتو، استارت فن خودرو، تستر، کتری برقی، پلو پز، اجاق گاز و پشتیبانی از مدار های الکتریکی هواپیما و… نیز مورد استفاده قرار میگیرد.
انواع بی متال
انواع بی متال بر حسب کنترل کننده دما در مدار :
- دستی
- اتوماتیک
- ترکیبی (دستی و اتوماتیک)
انواع بی متال بر حسب کنتاکتور مورد استفاده
بی متالها در مدارهای مختلف با استفاده از کنتاکتور نصب میشوند. با توجه به مدل کنتاکتورها بی متالی نیز متفاوت است. در کشور ایران با توجه به دستگاههایی که ساخته میشود و کاربرد دارد کنتاکتورهای سری D و F کاربرد بسیار زیادی دارد. بی متال متناسب با کنتاکتورهای نام برده بیشتر LRD و LR9D هستند.
مزایای استفاده از بی متال
استفاده از رله حرارتی برای دستگاهها و همچنین افرادی مزایای بیشماری را دارد. در ادامه چند مورد از مهمترین مزایای استفاده از آن را برای شما بیان میکنیم:
- حفاظت موثر از موتورهای الکتریکی.
- هزینه پایین: استفاده از این رله حرارتی نسبت به دیگر وسیلههای محافظتی هزینه کمتری دارد.
- ساده و قابل اطمینان: ساختاری ساده دارند و نصب آنها بسیار آسان است.
نکات مهم در نصب و نگهداری بی متال
برای اینکه بتوانید این وسیله را به صورت صحیح بر روی مدار الکتریکی مورد نظر خود نصب کنید لازم است تا نکاتی را در نظر داشته باشید. در ادامه ما این نکات را برای شما بیان میکنیم:
- لازم است تا حتما در جهت و موقعیت صحیح نصب شود تا بتواند عملکرد بهینه داشته باشد.
- نگهداری و سرویس دورهای: بی متال باید درون دستگاه به صورت دورهای بازدید شده و عملکرد آن مورد تست قرار بگیرید و در صورت لزوم تعویض شود.
- استفاده از بی متال هوشمند: استفاده از بی متال هوشمند درون مدارهای الکتریکی میتواند اطلاعات دقیقی را درباره اندازه جریان الکتریکی و دمای درون مدارهای الکتریکی ارائه دهد. بی متال هوشمند قابلیت کنترل از راه دور داشته و در صورت لزوم کاربر میتواند به راحتی آن را قطع و وصل کند.
روش نصب بی متال در مدار
برای نصب بی متال در مدار باید مراحل زیر را یکی یکی طی کنید:
- سیم نول باید به صورت مستقیم به سر بوبین کنتاکتور وصل باشد.
- سیم فاز را به شاستی وصل باشد و سر دیگر شاستی به بوبین کنتاکتور.
- با استفاده از یک انشعاب از سیم فاز باید به صورت مستقیم به سر یکی از کنتاکتهای باز وصل شود. سپس ادامه آن را از ته کنتاکت باز کرده و به بی متال متصل شود.
- سیم نول را به سر یک کنتاکت باز دیگر متصل و از ته کنتاکت مد نظر به بی متال وصل شود.
- و در آخرین مرحله بوبین باید به موتور متصل شود.
تفاوت جعبه فیوز و بی متال
جعبه فیوز و بی متال تفاوتهایی با یک دیگر دارند. این دو وسیله هرگز نباید با دیگر اشتباه گرفته شو.د. در ادامه چند مورد از تفاوتهای این دو را برای شما بیان میکنیم:
- سرعت عمل فیوز نسبت به بی متال خیلی بیشتر است.
- فیوز قابل تنظیم نیست در حالی که بی متال قابل تنظیم است.
- هردو حفاظت کننده مدار هستند ولی فیوز مصرف کننده را در مقابل جریان زیاد و اتصال کوتاه محافظت می نماید در صورتی که بی متال مصرف کننده را در مقابل اضافه بار احتمالی محافظت می کند.
تفاوت کلید حرارتی و بی متال
- کلید حرارتی دارای کلید ON/OFF است و کاربر میتواند به صورت دستی آن را قطع و وصل کند در صورتی که بی متال چنین کلیدی ندارد.
- شیوه عملکرد این دو با یک دیگر متفاوت است.
- کلیدهای حرارتی وابسته به دما هستند اما رله حرارتی با توجه به فلزات به کار رفته در آن کار میکند.
- بی متال از سرعت بالاتری نسبت به این کلیدها برخوردار است.
رله همان بی متال است؟
خبر. رلهها انواع متفاوتی دارند که نوع حرارتی آن به عنوان بی متال شناخته میشود.
بی متال از چه اجزایی تشکیل شده است ؟
دو لایه فلزی، کپسول حرارتی، سیستم کنترل شامل ترانسفورماتور و کلید و سایر اجزای الکتریکی تشکیل شده است.
