استاندارد های برق کشی ساختمان مجموعه‌ای از قوانین به منظور طراحی و نصب سیم کشی برق در ساختمان می‌باشد. هر شغلی دارای استانداردها و قوانینی است، انتقال برق به ساختمان‌های مسکونیريال اداری و .. نیز که به آن برق کشی ساختمان گفته می‌شود از این قاعده مستثنی نیست. رعایت قوانین نظام مهندسی برق ساختمان و استانداردهای جهانی برق ساختمان اهمیت بسیاری دارد؛ زیرا در صورت عدم رعایت صحیح استاندارد های سیم کشی ساختمان خطراتی برای شما بوجود خواهد آمد.
اولین گام برای روش جدید سیم کشی ساختمان تهیه نقشه برق است. در این نقشه اطلاعاتی در رابطه با طرح برق به برق‌کار ارائه می‌گردد. این نقشه از طرف شما و یا مهندس برق ارائه شده و سبب سرعت و ظرافت کار برق‌کار و اجرای اصولی استانداردهای برق کشی ساختمان می‌شود.
سیم کشی از کنتور تا جعبه فیوز، ارتفاع جعبه فیوز از کف و سیم کشی برق و ... از موارد مهم و حساس در ساختمان سازی است که هرگونه اهمال کاری در آن ضررهای مالی و جانی جبران نشدنی را در پی دارد؛ از این رو ما در ادامه این مطلب از وب سایت فروشگاه ایران چراغ قصد داریم به استاندارد های سیم کشی ساختمان و آموزش برق کشی ساختمان اصولی بپردازیم.
استاندارد های برق کشی ساختمان چیست؟
به اقداماتی که برای انتقال برق به منظور تامین انرژی به صورت تک فاز یا سه فاز با آمپرها و ولتاژهای مختلف به ساختمان انجام می‌گیرد، برق کشی ساختمان گفته می‌شود. روش جدید سیم کشی ساختمان‌های مختلف با هم تفاوت دارد؛
اما در کل سیم کشی ساختمان مسئله حساسی است که در آن باید به استانداردهای جهانی برق ساختمان و قوانین نظام مهندسی برق ساختمان توجه شده و بدین منظور از افراد ماهر و متخصص کمک گرفته شود. یکی از نکات مهمی که در این باره ملزم به رعایت آن هستیم، استانداردهایی است که در مواردی مانند ارتفاع جعبه فیوز از کف، سیم کشی از کنتور تا جعبه فیوز، قطر سیم‌ها، فاصله‌ها، ظرفیت فیوزها، استانداردهای نصب کلید و پریز و ... ارائه شده و باید به صورت دقیق از آن‌ها پیروی کرد.
هدف از ارائه استانداردهای جهانی برق ساختمان ارائه نکاتی است که در سیستم سیم کشی برق باید رعایت گردد تا از جان و اموال مردم حفاظت شود. چنین برق کشی ساختمانی تابع استانداردهای ایمنی دقیق می‌باشد. در ادامه به این استاندارد های سیم کشی ساختمان خواهیم پرداخت.
انواع سیم کشی ساختمان
سیم کشی ساختمان با توجه به کاربرد ساختمان در آینده و نوع پروژه در حال ساخت به دو روش روکار و توکار انجام می‌گیرد. در سیم کشی روکار همانند روش نصب ریسه ال ای دی روکار یا چراغ سقفی روکار و ... سیم‌ها معمولا از روی گچ دیوار عبور داده شده و از لوله برقی مخصوص برای نظم بخشی و پوشاندن آن‌ها استفاده می‌شود. به این لوله برق داکت می‌گویند.
اگرچه این روش برق کشی ساختمان روش خوبی نیست و مشکلات را به دنبال دارد، اما مزیت آن دسترسی راحت به سیم‌ها در صورت بروز عیب و مشکلی در سیم کشی است.
البته این روش برق کشی ساختمان منسوخ شده و کمتر بکار می‌رود. سیم کشی ساختمان به صورت توکار یکی از روش‌های متداول است که در آن به ظرافت و زیبایی ساختمان اهمیت داده شده و نکات ایمنی نیز نسبت به روش روکار بیشتر رعایت می‌گردد.
در روش برق کشی توکار همانند نصب کلید تبدیل، کلید دیمر به صورت توکار یا چراغ سقفی توکار و .. سیم‌ها از زیر گچ یا سیمان عبور داده شده و در داخل دیوار قرار می‌گیرد. در این روش می‌توان از سیم‌های مخصوص و مجهز مانند سیم و کابل نسوز به صورت مستقیم در زیر گچ استفاده کرد.
روش‌های سیم کشی (توکار)
موقعیت سنجی در روش سیم کشی ساختمان به صورت توکار دارای اهمیت خاصی است. کارشناس برق کاری باید اقتصادی‌ترین و بهترین روش برق کشی ساختمان را با حفظ معیارهای مهم و موارد ایمنی اجرا نماید. در زیر به راه‌های متداول روش جدید سیم کشی ساختمان اشاره می‌کنیم:
- سیم کشی توکار با جعبه تقسیم: در این روش سیم کشی ساختمان که در گذشته کاربرد زیادی داشت، در نقطه‌ای از دیوار (معمولا بالای کلید و پریز) جعبه تقسیمی قرار می‌گیرد و از درون آن سیم فاز و نول و دیگر سیم‌های لازم خارج می‌شود. البته این روش درحال حاضر منسوخ شده و استفاده از آن غیرقانونی است.
- سیم کشی تو کار با جعبه کلید پریز: در این روش درون دیوار یک محفظه قرار می‌گیرد که جعبه کلید یا پریز در آن تعبیه می‌شود و علاوه‌بر زیبایی با باز نمودن پیچ‌ها و خارج کردن بخش بیرونی کلید و پریز به آسانی می‌توان به سیم‌ها دسترسی پیدا کرد.
- سیم کشی تو کار با جعبه فیوز: در این روش براساس میزان نیاز به برق در قسمت‌های مختلف ساختمان می‌توان چگونگی توزیع برق را کنترل نمود و سیم‌ها را درون جعبه فیوز توزیع کرد. این روش به نسبت دو روش قبل پرهزینه‌تر است اما عیبب یابی و بررسی مشکلاتی مانند اتصالی و .. در آن راحت‌تر می‌باشد.
استاندارد های برق کشی ساختمان براساس قوانین نظام مهندسی برق ساختمان
برای انجام برق کشی ساختمان باید حتما براساس استانداردهای جهانی برق ساختمان و قوانین نظام مهندسی برق ساختمان رفتار کرد. بدین صورت که نکات و تکنیک‌های ارائه شده در استانداردهای برق کشی ساختمان بسیار حائز اهمیت بوده و باید بدان توجه شود. از این رو در ادامه به استاندارد های سیم کشی ساختمان در سطح مقطع کابل‌ها، ظرفیت فیوزها، کلید و پریز ویزا مدل ساده و .. اشاره می‌کنیم:
استانداردهای سیم کشی ساختمان
همانطور که گفته شد کلیه سیم کشی اعم از توکار و روکار در درون لوله‌های مخصوص یا ترانکینگ‌ها انجام می‌گیرد و برای اجرای زانوها، انشعابات، سه و چهارراهه‌ها و ... می‌بایست از وسایل مخصوص و استاندارد هر مجرا استفاده شود و جعبه‌های زیر کلید و پریز و دیگر متعلقات در سیم کشی توکار با نوع لوله کشی و کلید و پریز بکار رفته هماهنگی داشته باشد. از دیگر نکات مهم در استانداردهای سیم کشی ساختمان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- لوله‌ها در زمان لوله کشی باید خالی بوده و کابل یا سیم بعد از تکمیل به درون آن‌ها هدایت گردند.
- حداقل نسبت قطر داخلی لوله‌ها به قطر کابل چند رشته یا دسته سیم باید برابر 1.3 باشد.
- مدارهای قرار گرفته در زیر کف، تنها باید با لوله پلاستیکی صلب یا فولادی ساخته شوند.
- بست‌های لوله روکار باید از نوعی باشد که لوله با سقف یا دیوار تماس پیدا نکرده و با حداقل فاصله 6 میلی متری و دو پیچه باشند.
- در هر بخش از لوله کشی میان دو جعبه تقسیم و دیگر وسایل نباید بیش از 4 خم 90 درجه که در مجموع 360 درجه می‌شود، وجود داشته باشد.
- در لوله کشی نباید از لوله‌بر استفاده شود و لوله‌ها باید با اره بریده شوند.
- بدون تعبیه کردن جعبه امکان تغییر نوع لوله مثلا فولادی به پلاستیکی وجود ندارد.
- اتصال لوله کشی‌ها به دستگاه‌های مرتعشی مانند موتور باید با استفاده از لوله فولادی قابل انعطاف دارای حداقل طول 20 سانتی متری و بوش‌های مناسب انجام گیرد.
- سیم‌های مورد استفاده در سیم کشی ساختمان باید تا مقطع 10 میلی متر مربع با عایق بندی pvc و تک مفتولی باشند.
- انشعابات و اتصالات باید بوسیله ترمینال‌های پیچی انجام گیرد.
- پیچیدن سیم‌ها به دور هم با استفاده از چسب برق ممنوع است.
- اجرای سیم کشی روکار با سیم‌های چند لایه مانند بندهای پلاستیکی و بست‌های میخی ممنوع می‌باشد.
استانداردهای جهانی برق ساختمان برای پریزها
در زیر به برخی از استانداردهای برق کشی ساختمان برای پریزها اشاره می‌کنیم:
- در پریزهای تک فاز جریان نامی برابر 16 آمپر است و باید به نوعی باشد که دو شاخه‌های دو پل معمولی بهم اتصال یابند.
- تمام پریزها برای اتصال هادی حفاظتی باید دارای اتصال اضافی باشند.
- در محیط هایی نیازمند به سیستم‌هایی به جز جریان برق عادی (مانند جریان 60، 100 و 400 هرتز یا جریان مستقیم) و مکان‌های ایمنی مخصوص باید از پریزهای مناسب مانند پریز برق ارت دار و ..استفاده شود.
پریزهای سه فاز دارای جریان نامی حداقل 16 آمپر هستند و باید برای وصل هادی محافظتی یا خنثی یک یا دو اتصالی اضافی داشته باشند.
استانداردهای برق کشی ساختمان برای کلیدها
جریان نامی کلیدها به غیر از مواردی که استاندارد ساخت کلید متفاوت است، براساس نوع بار قطع و وصل باید با مقادیر برابر یا بزرگتر باشد:
- برای بارهای با ضریب قدرت رآکتیو مانند موتورها و همانند آن برابر 1.25 جریان مصرف
- برای بارهای با ضریب قدرت واحد مانند لامپ رشته‌ای و همانند آن برابر با جریان مصرف
- برای بارهای با ضریب قدرت خازنی مانند کاپاسیتیو و مواردی مانند لامپ گازی با خازن‌های اصلاح ضریب قدرت با راه اندازی خازنی 2 برابر جریان مصرف
- کلیدهای قطع و وصلی سریع و به منظور استفاده در جریان متناوب می‌بایست مناسب باشند.
- کلید تبدیل و صلیبی باید درست سیم کشی شوند.
- در کلیدهای کنترل مدارها باید تنها هادی فاز را قطع و وصل نمود و قطع و وصل هادی خنثی جهت منترل ممنوع می‌باشد.
قوانین نظام مهندسی برق ساختمان برای ظرفیت فیوزها
یکی از موارد مهم در استانداردهای برق کشی ساختمان، رعایت استاندارد ظرفیت فیوزهاست:
- ظرفیت فیوز روشنایی برابر با 10 آمپر است.
- ظرفیت فیوز پریزها برابر 16 آمپر است.
- ظرفیت فیوز کنتور ساختمان برابر 25 آمپر است.
- ظرفیت فیوز اصلی و فیوز کولر گازی برابر 20 آمپر است.
استانداردهای جهانی برق ساختمان برای سطح مقطع سیم ها
از دیگر استانداردهای برق کشی ساختمان استفاده از استانداردهای سطح مقطع سیم‌هاست:
- سیم‌های پریز باید دارای سطح مقطع 2.5 میلی متر باشند.
- سیم‌های روشنایی باید دارای سطح مقطع 1.5 میلی متر باشند.
- سیم‌های اصلی برق باید دارای سطح مقطع 4 میلی متر باشند.
- سیم‌های کولر آبی باید دارای سطح مقطع 2.5 میلی متر باشند.
- سیم‌های کولر گازی باید دارای سطح مقطع 4 میلی متر باشند.
نوع سیم ها و کابل های برق در استاندارد برق کشی ساختمان برچه اساس تعیین می شود؟
در استاندادهاس برق کشی ساختمان نوع سیم و کابل‌های برق براساس ولتاژ کارکرد مدار و توانایی جریان الکتریکی و با توجه به محدودیت‌های محیطی نظیر محدوده دما، قرارگیری در معرض خورشید و رطوبت و مواد شیمیایی مشخص می‌شود.
ابزار مورد نیاز برای برق کشی ساختمان کدام است؟
ابزارهای مورد نیاز برای برق کشی ساختمان شامل سیم لخت کن، انبردست، مولتی متر و متر، تستر ولتاژ القایی، فازمتر، فنر سیم کشی و .. است.
